Eliminacja klauzuli Wibor z umowy kredytu Wrocław

A. Czym jest WIBOR?

WIBOR (ang. Warsaw Interbank Offered Rate) – referencyjna wysokość oprocentowania pożyczek na polskim rynku międzybankowym. Referencyjna stopa procentowa to stopa procentowa służąca za podstawę do obliczania wszelkich stosowanych odsetek, która powinna pochodzić z publicznie dostępnego źródła, które może być zweryfikowane przez obydwie strony umowy. Wskaźnik referencyjny WIBOR powstał w połowie lat 90 i zastąpił obowiązujący w tamtym czasie LIBOR (London Interbank Offered Rate).

B. Kto ustalał wysokość wskaźnika WIBOR do 2017?

Do dnia 29 czerwca 2017 r. Stowarzyszenie Rynków Finansowych ACI Polska administrowało stawką WIBOR. Stowarzyszenie Rynków Finansowych ACI Polska było twórcą zasad ustalania stawek referencyjnych WIBOR i WIBID oraz współorganizatorem fixingu tych stawek do powyższej daty. (Fixing to nic innego jak sposób ustalenia jednolitej ceny danego dobra lub usługi, opierający się na mechanizmie innym niż rynkowy – tutaj: ustalenie wartości wskaźnika referencyjnego WIBOR).

Stowarzyszenie Rynków Finansowych ACI Polska jest „organizacją osób aktywnych zawodowo przy transakcjach na międzynarodowym i krajowym rynku pieniężno-walutowym” – jak samo się określa na stronie internetowej stowarzyszenia. Tym samym w żadnym wypadku nie jest to instytucja Administracji Publicznej lub podmiot utworzony przez instytucję Administracji Publicznej. W istocie ACI Polska jest podmiotem prywatnym – działającym w formie prawnej stowarzyszenia, które zrzesza swych członków na zasadzie dobrowolności. (art. 2 ustawy prawo o stowarzyszeniach)

Nad działalnością powyższego stowarzyszenia w zakresie administrowania procesem ustalania wysokości wskaźnika WIBOR nie miała nadzoru ani Komisja Nadzoru Finansowego, ani Narodowy Bank Polski, ani Minister Finansów lub jakikolwiek inny podmiot publiczny.

C. Na podstawie jakich danych ustalano wysokość wskaźnika WIBOR?

1. Wskaźnik WIBOR był obliczany na podstawie ofert (sic!), po jakich banki byłyby skłonne zawrzeć transakcje depozytowe z innymi uczestnikami rynku międzybankowego – zatem żadna transakcja nie musiała być faktycznie zawarta, aby obliczać wysokość wskaźnika WIBOR,
2. Oferty banków w żaden sposób nie były powiązane ze stopą referencyjną Narodowego Banku Polskiego,
3. W przypadku złożenia czterech lub mniej ofert wskaźnik WIBOR w ogóle nie był wyliczany tego dnia,
4. Ustalanie wysokości wskaźnika należało do stowarzyszenia Rynków Finansowych ACI Polska, którego działalność w tym zakresie nie podlegała kontroli ze strony publicznych instytucji finansowych (Minister Finansów, KNF (wcześniej KNB), NBP).

Ponadto nie ulega wątpliwości, ze wszystkie banki komercyjne udzielają finansowania ze zmiennym oprocentowaniem opartym o wskaźnik WIBOR, zatem w interesie banków pozostaje i pozostawało w przeszłości utrzymanie tego wskaźnika na jak najwyższym poziomie. Co więcej to same banki miały wyłączny wpływ na wysokość wskaźnika WIBOR, albowiem był on obliczany na podstawie ofert składanych właśnie przez banki.

D. Koszt pieniądza dla banku

W tym miejscu dodać należy, że koszt pieniądza dla banku może być znacznie niższy niż wynosi wskaźnik WIBOR. W przypadku finansowania kredytów i pożyczek z kapitału własnego banku koszt kapitału nie występuje, ponieważ kapitał ten stanowi majątek banku. W przypadku finansowania kredytów i pożyczek z pieniędzy zdeponowanych przez klientów banku koszt kapitału może również nie występować, ponieważ znaczna część środków pieniężnych jest przechowywana na nieoprocentowanych rachunkach bankowych.

Nie należy zapominać, że banki w Polsce mogą korzystać z dźwigni finansowej, a mianowicie ich współczynnik wypłacalności może wynosić nie mniej niż 8%, co oznacza, że bank może udzielić kredytów i pożyczek w łącznej wysokości 1200% (dwunastokrotności) posiadanego kapitału!

E. Brak prawidłowego mechanizmu aktualizacji stawki wskaźnika WIBOR

W wielu umowach kredytu zastrzeżono, że wysokość wskaźnika referencyjnego WIBOR będzie aktualizowana w okresach 3-miesięcznych oraz jedynie w przypadku zmiany wysokości wskaźnika o zdefiniowaną wartość – np. o co najmniej 10 punktów bazowych.

W powyższym zakresie umowy kredytu i pożyczki zawierają postanowienia rażąco niekorzystne dla kredytobiorcy oraz korzystne dla banku, albowiem w przypadku

obniżenia wysokości wskaźnika o mniej niż 10 punktów bazowych (na przykład o 8), bank w ogóle nie ma obowiązku zastosowania niższego wskaźnika WIBOR do ustalenia wysokości raty odsetkowej kredytobiorcy, wobec czego bank pozostaje wzbogacony, kosztem kredytobiorców.

Żadne względy techniczne, proceduralne czy administracyjne nie stanowią uzasadnienia do uzyskiwania przez bank nienależnej korzyści z tego tytułu kosztem kredytobiorcy.

Reasumując powyższy wywód, koszt pozyskania pieniądza przez bank w celu udzielenia kredytu lub pożyczki (w ujęciu procentowym) był i jest znacznie niższy niż wskaźnik WIBOR. Niekiedy koszt pozyskania kapitału przez bank w ogóle nie występuje.

W konsekwencji na skutek zastosowania w umowie kredytu lub pożyczki wskaźnika WIBOR bank odnosi znacznie większe korzyści finansowe niż faktyczny koszt związany z uzyskaniem kapitału na sfinansowanie danej czynności bankowej.

Zatem kredytobiorca (pożyczkobiorca), spłacając raty kapitałowo-odsetkowe wyliczone na podstawie wskaźnika WIBOR, spełnia świadczenie w rażąco zawyżonej wysokości – bez jakiejkolwiek podstawy prawnej ani ekonomicznej.

Powyższy sposób ustalania wysokości zobowiązania kredytobiorcy (pożyczkobiorcy) w umowie kredytu lub pożyczki uznać należy za rażąco naruszający interes konsumenta jako pożyczkobiorcy w rozumieniu art. 3851 k.c., jak również sprzeczny z zasadami współżycia społecznego (art. 5 k.c.).

Ułożenie przez strony stosunku cywilnoprawnego w ten sposób sprzeczne jest właściwości (naturze) stosunku prawnego (art. 3531 k.c.), jak również sprzeczne jest z przepisami prawa powszechnie obowiązującego (art. 69 ust. 1 ustawy Prawo bankowe).

Bank, domagając się od kredytobiorcy (pożyczkobiorcy) zwrotu kapitału kredytu (pożyczki) wraz z odsetkami znacząco przewyższającymi koszt pieniądza, przy uwzględnieniu prawa banku do godziwego zysku za świadczenie usług finansowych, nadużywa swojego prawa podmiotowego do żądania odsetek kapitałowych jako wynagrodzenia za udzielenie kredytu lub pożyczki (art. 5 k.c.).

W konsekwencji w świetle art. 58 §1 i 2 k.c. umowy kredytu i pożyczki oprocentowane w powiązaniu ze wskaźnikiem WIBOR zawierają wady prawnej, skutkujące w mojej ocenie ich bezwzględną nieważnością.